De laatste tijd is er steeds meer aandacht voor werkgeluk. En misschien denk je wel: ach, dat is gewoon weer een nieuwe hype, er is toch al jarenlang aandacht voor werktevredenheid? Bedrijven meten het elk jaar in medewerker- of werktevredenheidsonderzoeken en als je als medewerker geluk hebt, wordt er ook nog iets met de resultaten gedaan. En al dat heppiedepeppiegedoe, geen polonaise aan mijn lijf, da’s echt niks voor onze organisatie.

Ik kan je geruststellen, werkgeluk hoeft niks te maken te hebben met heppiedepeppiegedoe (kan en mag wel). Maar werkgeluk is wel degelijk iets anders dan werktevredenheid. En hoe anders, laat ik je graag zien in dit artikel.

Werktevredenheid

Laten we dan eens beginnen bij werktevredenheid. Waar hebben we het dan eigenlijk over en wat meten we dan? Eigenlijk zegt het woord het zelf al: de mate waarin je tevreden bent over je werk. In tevredenheidsonderzoeken wordt dit in de regel gemeten met vragen over je tevredenheid ten aanzien van: je werk in het algemeen, je arbeidsvoorwaarden, je arbeidsomstandigheden, de contacten met je collega’s en je leidinggevende, doorgroeimogelijkheden etc.

In de regel zijn het vragen waar je even bij stil moet staan, waar je over nadenkt. Misschien zelfs een plussen- en minnenlijstje maakt om je uiteindelijke antwoord te kunnen bepalen. Het zijn immers vragen die betrekking hebben op een langere periode, dus je antwoorden baseer je niet alleen op hoe je daar op dit moment over denkt. Of jij vindt dat je ergens tevreden over bent of niet, is dus meestal het resultaat van een afwegingsproces. Dat proces is in feite een grotendeels rationeel evaluatieproces met als resultante een oordeel dat leidt tot een gevoel van tevredenheid of ontevredenheid ten aanzien van je werk.

Werk(on)tevredenheid is dus weliswaar een gevoel, maar niet per se een gevoel dat je dagelijks ervaart. Het is een gevoel dat naar boven komt als je nadenkt over diverse factoren die te maken hebben met je werk en je daarover een oordeel vormt. Daarom wordt tevredenheid ook wel vertaald als evaluated well-being.

Werkgeluk

En werkgeluk dan? Wat is daar anders aan dan werktevredenheid? En wat meet je dan? Werkgeluk zou je kunnen definiëren als: het gevoel van geluk dat je krijgt door je werk. In eerste instantie klinkt dat bijna hetzelfde. Het enige dat je doet is het vervangen van het woord tevredenheid door het woord geluk. Toch? Niet helemaal. Want bij werkgeluk gaat het juist om de ervaring van het geluksgevoel door je werk. Ook wel vertaald als experienced well-being. Voel je het verschil?

Hoe gelukkig voel jij je door je werk? Grote kans dat je antwoordt dat dit van dag tot dag verschilt, misschien zelfs door de dag heen verschilt. Er zijn immers allerlei verschillende situaties en omstandigheden die jouw geluksgevoel beïnvloeden, die van moment tot moment kunnen verschillen. Waar je je tevredenheid prima kunt bepalen door terug te kijken naar het afgelopen jaar, kun je werkgeluk dus niet meten in een jaarlijks onderzoek. Weet jij nog hoe gelukkig je je op 16 februari voelde? En op 22 oktober? Tenzij je een dagboek hebt bijgehouden over je werkgeluk, is die informatie meestal niet meer beschikbaar. Werkgeluk kun je dus alleen meten in het hier en nu, op de korte termijn (max. ca. een week).

Facetten van werkgeluk

In de meeste onderzoeken die gedaan zijn naar het fenomeen werkgeluk komen een aantal facetten van werkgeluk naar voren:

Betekenis, zingeving

Het gevoel dat je ergens aan bijdraagt, aan iets dat een groter doel dient. Dat wat je doet betekenis heeft.

Verbinding

Mensen zijn sociale wezens. We hebben behoefte aan sociale verbindingen, aan contact met anderen. Of dit nu collega’s, klanten of vrienden zijn.

Resultaten, vooruitgang

Het zien van resultaat in je werk en groei in je vaardigheden geeft zelfvertrouwen en motiveert. Bij een goede balans tussen vaardigheden, uitdaging en autonomie kan dit leiden tot flow.

Positieve emoties

Plezier, ontspanning, vertrouwen, waardering, jezelf kunnen zijn, blijdschap, etc.. Werkgeluk kan niet bestaan zonder het ervaren van dergelijke positieve emoties.

In volgende artikelen zal ik dieper ingaan op elk van deze facetten.

De momentopname van werkgeluk

Werkgeluk is dus een gevoel dat meerdere facetten kent. Facetten die van moment tot moment kunnen verschillen. Het ene moment kun je een geluksgevoel ervaren door een doorbraak op je werk. Het andere moment kun je je diep ongelukkig voelen doordat je manager het project waar je veel tijd in gestopt hebt, cancelt. Ga je werkgeluk meten, dan is het dus heel belangrijk om in je onderzoek ook mee te nemen wat de oorzaak is van het ervaren werkgeluk. Die is namelijk altijd aanwijsbaar (hoewel niet altijd even makkelijk te formuleren).

Werkgeluk beïnvloeden

Nu lijkt het erop alsof werkgeluk voor een groot deel afhankelijk is van zaken buiten jezelf. Toch zijn er veel zaken die zowel jijzelf als de organisatie waarin je werkt, kunnen doen om werkgeluk (positief) te beïnvloeden. Jij kunt bijvoorbeeld kiezen waar je aandacht aan geeft, welke betekenis je aan je werk geeft, etc. De organisatie o.a. kan zorgen voor heldere (organisatie)doelen, het vieren van successen, het creëren van een veilige cultuur waarin fouten mogen worden gemaakt. Ook daarover meer in volgende artikelen.

De relatie tussen werktevredenheid en werkgeluk

Ondanks dat er dus een duidelijk verschil bestaat tussen werktevredenheid en werkgeluk, bestaat er wel degelijk een relatie tussen beide. Werktevredenheid fungeert namelijk als een randvoorwaarde voor het gedurende langere tijd ervaren van werkgeluk. Natuurlijk kunnen er momenten van werkgeluk zijn als je een goed gesprek hebt met een collega, of een belangrijk inzicht op doet, of een klus succesvol voltooit. Maar als daaronder een sluimerende ontevredenheid zit ten aanzien van het salaris dat je eigenlijk onvoldoende vindt voor wat je bijdraagt, management dat nooit iets doet met aangedragen ideëen, onveiligheid van de omstandigheden waarin je je werk moet doen, of iets anders, dan zal ervaren werkgeluk zich beperken tot schaarse piekmomenten en niet gemakkelijk dagelijkse praktijk zijn. Om als organisatie dus te kunnen werken aan werkgeluk, dient de werktevredenheid op orde te zijn.

Waar eerlijke beloning, goed leiderschap, goede arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden randvoorwaarde zijn voor ervaren werkgeluk, creëren ze nog geen werkgeluk. Hoe goed de koffie ook is, als je niet het gevoel hebt dat jouw werk van betekenis is, zal het lastig zijn om werkgeluk te ervaren. Hoe vaak je ook een stoelmassage krijgt, voel je maar eens gelukkig op je werk als je leidinggevende je blijft afblaffen. Hoe groot je leaseauto ook is, als je je collega’s nooit ziet en je je successen niet met ze kan delen, hoe gelukkig voel je je dan?

Werkgeluk en werktevredenheid hand in hand

De kunst is dus om als organisatie (én als medewerker) zowel aandacht te besteden aan het optimaliseren van werktevredenheid als aan het optimaliseren van werkgeluk. Het interessante is dat er veel interventies zijn, die effect kunnen hebben op beide. Denk hierbij aan zaken als beoordelingssystematiek, vergadercultuur, organisatiewaarden en -doelen, teamevents etc.

Werken aan werkgeluk ingewikkeld? Welnee!

Wil je in je organisatie een klimaat scheppen waarin werktevredenheid en werkgeluk gefaciliteerd worden, dan zijn er uiteindelijk soms ingrijpende maatregelen nodig, afhankelijk van de huidige situatie in de organisatie. Dat wil echter niet zeggen dat je zonder die maatregelen niets kunt bereiken of dat er veel geld nodig is om werkgeluk te realiseren. Er zijn veel quick wins met minimale investering, waarmee je het werkgeluk in je organisatie een boost kunt geven.

Denk bijvoorbeeld aan het maandelijks voor het gehele bedrijf open uitspreken van waardering voor een medewerker (bijvoorbeeld genomineerd door collega’s). Kost je maandelijks een bloemetje en wat tijd en aandacht. Of het beginnen van een teamoverleg met een rondje hoe iedereen er op dat moment bij zit. Even aandacht voor de eigen state of mind en aandacht voor elkaar zorgt voor een heel andere vergaderdynamiek en zorgt voor meer verbinding tussen collega’s. En hoe vieren jullie je successen? Dat kan met taart, champagne (of cava), maar ook met het luidkeels samen zingen van We are the champions of welk lied er dan ook bij jullie past. Of een zelfverzonnen succesdansje of yell. Durf creatief te zijn en misschien wel een beetje gek. En het leuke is: werkgeluk draagt op zijn beurt ook weer bij aan creativiteit. En daarvan profiteren zowel de organisatie als jijzelf.

Wil je hiermee aan de slag binnen jouw organisatie? Ik ondersteun je er graag bij. Neem gerust contact met me op om de mogelijkheden te bespreken om het werkgeluk in jouw organisatie te vergroten.