Werkgeluk: de impact van positieve emoties

In het artikel Wat werkgeluk onderscheidt van werktevredenheid gaf ik aan dat er vier facetten van werkgeluk te onderscheiden zijn: betekenis / zingeving, verbinding, resultaten / vooruitgang en positieve emoties. In dit artikel laat ik je graag zien hoe het ervaren van positieve emoties bijdraagt aan het ervaren van werkgeluk.

Emoties ervaren

Over emoties praten en lezen is interessant, maar emoties zijn er om te ervaren. Dus denk eens terug aan de afgelopen dagen op je werk. En pak daaruit eens een rotmoment, zo’n moment dat alles tegen zat, of dat er iets naars gebeurde. Probeer dat moment eens helder voor de geest te halen. Waar was je toen? Wie waren erbij? Wat gebeurde er precies? Wat voelde je toen? En wat doet het met je om daar nu weer aan terug te denken? Voel je je nu prettiger of minder prettig dan voordat je aan dit moment terugdacht?

En doe nu eens hetzelfde, maar dan voor een topmoment. Haal dat moment eens helder voor de geest. Waar was je toen? Wie waren erbij? Wat gebeurde er precies? Wat voelde je toen? En wat doet het met je om daar nu weer aan terug te denken? Grote kans dat er nu positieve emoties opborrelen en dat je dit als prettig ervaart. Misschien geeft het je zelfs wel een boost of een idee voor een oplossing van een probleem.

Het effect van positieve emoties

Nu ervaar je deze opmerking wellicht als suggestief, maar dit is precies wat Barbara Fredrickson in haar boek Positivity concludeert uit 20 jaar onderzoek in de positieve psychologie. Haar belangrijkste conclusies:

Positiviteit voelt goed.
Positiviteit verandert je denken. Het maakt je meer open, ontvankelijk en creatief, het stimuleert oplossingsgericht denken.
Positiviteit stimuleert sociale connecties, goede mentale gewoonten, psychologische kwaliteiten en fysieke gezondheid. Het voedt weerbaarheid.
Er is een positiviteitsratio van minimaal 3:1 nodig voor de effecten van positiviteit.
Je kunt je eigen positiviteit vergroten en ook je positiviteitsratio verbeteren.

Kortom: het ervaren van positiviteit is niet alleen prettig, het is ook nog goed voor je. De link tussen positiviteit en werkgeluk is dan ook niet moeilijk te maken: mensen ervaren meer werkgeluk naarmate ze meer positieve emoties ervaren in hun werk.

Positieve emoties

Er zijn diverse positieve emoties te benoemen. Voor dit artikel volg ik de tien die Barbara Fredrickson onderscheidt: plezier, dankbaarheid, sereniteit, belangstelling, hoop, trots, geamuseerdheid, inspiratie, ontzag, liefde. Niet per se allemaal emoties die direct een associatie met werk oproepen wellicht. Laten we ze daarom eens stuk voor stuk bekijken.

Plezier

Plezier is lichtvoetig en speels. Plezier nodigt uit om erin te springen en mee te doen, het stimuleert onderlinge contacten en samenwerking.

Dankbaarheid

Dankbaarheid ervaren geeft een impuls om iets terug te doen. Collegiaal gedrag is een belangrijke bron voor dankbaarheid. Als je collega jou zomaar helpt, ben je sneller geneigd om iets voor hem terug te doen.

Sereniteit

Sereniteit is een afterglow emotie, die vaak volgt op plezier, trots amusement. Een meer low key emotie: (intens) tevreden achterover leunen en het allemaal goed in je opnemen wat het gevoel oproept: dat zou ik vaker moeten doen! Het stimuleert dus herhaling van goede zetten.

Belangstelling

Als iets jouw interesse heeft, voel je je open en levendig. Iets nieuws vraagt je aandacht, geeft je een gevoel van (ongekende) mogelijkheden of mysterie. Je nieuwsgierigheid is geprikkeld en je voelt je uitgenodigd om je tijd en energie erin te steken. Belangstelling voedt verbetering, vernieuwing en creativiteit.

Hoop

In hoop is het geloof verankerd dat dingen kunnen veranderen. Het zorgt ervoor dat je volhoudt en plannen maakt voor een betere toekomst. Hoop houdt mensen aan boord als het even minder goed gaat met de organisatie. Hoop voedt het delen van ideeën voor verbetering.

Trots

Mits met mate ervaren ten aanzien van een specifieke gebeurtenis, is trots zeker een positieve emotie. Als we voelen dat onze acties door anderen gewaardeerd voelen, voelen we ons trots en die trots motiveert om meer van dergelijke acties te doen en resultaten te behalen. Trots is bovendien een belangrijke factor in loyaliteit: als mensen zich trots voelen om voor een organisatie te werken, zullen ze deze minder snel verlaten en meer werkgeluk ervaren.

Geamuseerdheid

Soms gebeurt er iets onverwachts dat je doet lachen. Dat zorgt voor verbinding met anderen; lachen is erg besmettelijk. Uiteraard is hiervoor wel een veilige omgeving nodig, omdat de grens met uitlachen een dunne kan zijn. Als er veel gelachen wordt, is dat een teken dat de omgeving als veilig wordt ervaren en dat er wordt geïnvesteerd in de onderlinge verbinding.

Inspiratie

Inspiratie doe je op als je iets buitengewoons waarneemt, bijvoorbeeld iemand die zichzelf overstijgt. Dit haalt jou uit je eigen coconnetje en stimuleert je vervolgens om ook het beste uit jezelf te halen. Door mensen te ondersteunen en stimuleren om zichzelf te overstijgen, kun je dus een inspirerende olievlek op het werk creëren.

Ontzag

Ontzag is als je je letterlijk overweldigd voelt door iets groters. Je voelt je in vergelijking klein en nederig. Je voelt je deel van iets groters dan jezelf. Ontzag voelen we bijvoorbeeld vaak in de natuur of op andere bijzondere plekken. Ik ervoer het bijvoorbeeld in de Sagrada Familia. Op het werk kun je bijvoorbeeld ontzag ervaren als je merkt dat je werk er écht toe doet, dat jij of de organisatie als geheel écht een verschil maakt in de wereld.

Liefde

Liefde bevat eigenlijk alle bovenstaande emoties. We koppelen liefde vaak vooral aan romantische relaties, of de relatie tussen ouders en kinderen, maar liefde wordt overal ervaren waar er een connectie bestaat tussen mensen, waar er verbondenheid is. Het ervaren van liefde en verbondenheid verbetert de onderlinge relatie (en samenwerking) en voedt een gevoel van veiligheid, waardoor mensen zichzelf durven laten zien en durven te falen om zo te kunnen groeien.

Heppiedepeppie?

Alle reden dus om deze positieve emoties op het werk te stimuleren. De werkvloer wordt er een prettiger omgeving van, samenwerking verbetert, creativiteit en innovatie verhogen en mensen ontwikkelen zich meer. Dus investeer vooral in initiatieven die in dit teken staan. Organiseer teamactiviteiten, geef humor een plek in het werk, vier je successen (en je falen), laat mensen zien wat de impact is van hun werk, stimuleer de onderlinge samenwerking.

Maar vergeet één ding niet uit het oog: de positiviteitsratio. Veel organisaties die met werkgeluk aan de slag gaan en het werkgeluk meten, zijn vooral gefocust op een stijgende lijn van het werkgeluk. Dat kan ertoe leiden dat medewerkers ervaren dat er geen ruimte meer is voor negatieve emoties. Dat het alleen maar goed is als iedereen heppiedepeppie is. En het gevaar daarvan is dat mensen negatieve emoties gaan onderdrukken. Daarover kun je meer lezen in een volgend artikel.

Positiviteitsratio

Barbara Fredrickson ontdekte samen met Marcial Losada dat positiviteit pas echt effect heeft bij een ratio van minimaal 3:1. Oftewel minimaal 3 positieve ervaringen tegenover 1 negatieve ervaring. Belangrijk om je te realiseren dat de ratio dus niet 3:0 is. Er is een bepaalde mate van negativiteit nodig, die ervoor zorgt dat we geaard blijven. Het uitbannen van negativiteit is onmogelijk: het leven geeft ons immers volop redenen om boos of verdrietig te zijn. Het is belangrijk dat deze emoties er mogen zijn, zowel binnen onszelf als op het werk. Die negativiteit moet dan wel passend zijn: gericht op een specifieke situatie en bij te sturen.

Voor wie er nieuwsgierig naar is: de positiviteitsratio kent ook een bovengrens, namelijk 11:1, zij het dat dit vooral een mathematische grens is, die voortkomt uit het gehanteerde model. Deze grens moet nog in real life getest worden. Ik ben benieuwd of die ook daadwerkelijk gehaald wordt. Ben jij benieuwd naar je eigen positiviteitsratio (die natuurlijk van dag tot dag verschilt)? Je kunt deze zelf ‘berekenen‘.

De positiviteitsratio is ook nog op een andere manier belangrijk. Mensen ervaren immers ook op het werk negatieve emoties. Frustratie als een idee niet gehoord wordt of werk in een lade belandt. Boosheid op een oncollegiale collega. Onmacht bij de zoveelste reorganisatie waarin men niet gehoord is. Irritatie als het systeem er weer eens uit ligt. Ook deze ervaringen tellen mee in de positiviteitsratio. Dit betekent dat hoe meer negatieve ervaringen mensen hebben op het werk, hoe meer positieve ervaringen nodig zijn om de vruchten van positieve emoties te kunnen plukken en werkgeluk te ervaren.

Wat kun je doen?

En wat kun jij dan doen om het werkgeluk van je mensen (en van jezelf) te vergroten via de ingang van de positieve emoties? Ik geef je graag een paar suggesties:

Zorg dat er überhaupt ruimte is voor emoties op de werkvloer. Zowel positieve als (passende) negatieve. Dit vraagt wel om een veilige setting.
Wees als directeur / leidinggevende zelf een goed voorbeeld hierin.
Vier je successen, liefst op een ludieke manier.
Schep de mogelijkheden voor mensen om elkaar ook in niet-werkinhoudelijke context te ontmoeten. Organiseer teamuitjes, een jaarlijkse barbecue, een open podium.
Maak gebruik van storytelling om inspiratie te voeden.
Laat mensen hun eigen awards bedenken en collega’s hiervoor nomineren. Bijvoorbeeld een wisseltrofee die wekelijks van de ene naar een andere collega gaat, compleet met onderbouwing waarom diegene de award krijgt.
Begin je teamoverleg eens met een rondje waarin iedereen kort iets deelt waarvoor hij/zij dankbaar is of blij om is (al dan niet werkgerelateerd).

Werkgeluk is voor iedereen verschillend en wat binnen de ene organisatie fantastisch werkt, kan bij een andere organisatie de plank totaal misslaan. Zorg dus dat de interventies die je kiest, passen bij waar jouw organisatie op dit moment staat. Wil je hierover meer advies of wil je meer inspiratie voor interventies (want er zijn er nog tientallen andere op dit thema), neem gerust contact met me op.