Het is een thema waar veel leidinggevenden graag bij wegblijven of zich tenminste niet goed raad mee weten: emoties op de werkvloer. Een medewerker die vol boosheid reageert op haar beoordeling, die er anders uitzag dan ze verwachtte. Een medewerker die in tranen vertelt over het slechte nieuws dat hij heeft gekregen. Emoties, ze zijn maar lastig. Vooral de negatieve dan.
Professionele houding
Veel organisaties hechten dan ook grote waarde aan een ‘professionele houding’. Met deze term wordt in de praktijk meestal bedoeld dat je een bepaalde emotionele afstand bewaart tussen jezelf en je klant/cliënt. Als een klant vreselijk tegen je tekeer gaat, wordt verwacht dat je rustig en beleefd blijft en niet uit je slof schiet als hij je uitscheldt. En in de zorgsector betekent het bijvoorbeeld vaak dat je niet teveel moet meeleven met het wel en wee van je cliënten. Er wordt een bepaalde zakelijkheid van je verwacht in de relatie die je met je klant/cliënt onderhoudt.
Die zakelijkheid wordt in veel organisaties ook op andere plekken op de werkvloer verwacht. In hoe je als collega’s met elkaar omgaat bijvoorbeeld. Er zijn bijvoorbeeld nog steeds genoeg bedrijven waar het niet toegestaan is om als collega’s een liefdesrelatie met elkaar aan te gaan. En bedrijven waar je professionele imago aan diggelen is als jij op het werk in tranen zou uitbarsten. Dan ben je natuurlijk zakelijk niet meer serieus te nemen. Net als na een burnout of depressie.
Scheiding werk-privé
Natuurlijk is een bepaalde zakelijke houding erg belangrijk, welk werk je ook doet. Het gaat er echter om in welke mate deze van je verwacht wordt, hoe rigoureus er op gereageerd wordt en vooral hoeveel ruimte er is voor het feit dat je als medewerker ook gewoon mens bent. Hoe sterker de nadruk op een professionele houding, hoe groter vaak het verschil dat mensen ervaren tussen hoe ze privé zijn en hoe ze op het werk zijn. En het is precies dat verschil dat van belang is in het kader van werkgeluk.
Dit onderscheid tussen hoe je je in je normale leven zou gedragen en hoe je je op het werk dient te gedragen, zorgt ervoor dat veel mensen het gevoel hebben dat ze een masker opzetten naar hun werk. Of tenminste het gevoel hebben dat ze zichzelf op een heel andere manier laten zien op hun werk dan in hun privéleven. Emoties hebben geen plek op de werkvloer, maar worden bewaard tot thuis. Met alle gevolgen vandien.
Emoties onderdrukken
Want het bewaken van dat element van de werk-privé scheiding levert veel mensen stress op. Als jij vol zit van verdriet om het feit dat jij en je partner in scheiding liggen, maar je mag dat op je werk niet (teveel) laten zien, dan kost het bakken vol energie om dat in toom te houden en te focussen op de professionele houding. En probeer je maar eens goed te blijven concentreren als je je zorgen maakt om je ernstig zieke kind terwijl je wacht op een medische uitslag en je hebt niemand op je werk om dat mee te delen. En bovenop die zorgen komt dan de stress over wat er zou gebeuren als je dat wel zou doen.
Het onderdrukken van je emoties gedurende de werkdag levert niet alleen stress op, maar kost ook veel energie. Je kunt het proberen te onderdrukken van emoties vergelijken met een poging een opgeblazen strandbal onder water te drukken. Het kost je behoorlijk wat kracht. Maar wat gebeurt er op het moment dat je even loslaat? Die strandbal schiet omhoog het water uit. En hoe harder je ‘m onder water drukte, hoe groter de kracht is waarmee hij omhoog schiet.
Ditzelfde fenomeen is te herkennen bij het onderdrukken van emoties: met hoe meer kracht deze worden onderdrukt, des te sterker ze zich manifesteren als het onderdrukken even wordt losgelaten. Als het dan al lukt om dat de hele werkdag vol te houden, dan kun je je wellicht voorstellen wat er gebeurt bij thuiskomst wanneer de druk van de ketel af kan en menig partner het moet ontgelden.
Maar dat lukt niet iedereen en lukt niet altijd, waardoor de emotiestrandbal op het werk zomaar ineens omhoog kan schieten en collega’s verbaasd om zich heen kijken wat er in ’s hemelsnaam aan de hand is. Of een lastige klant het moet ontgelden. Oeps.
De voordelen van emoties op de werkvloer
Het is je inmiddels wellicht duidelijk wat de nadelen zijn van het onderdrukken van emoties op de werkvloer. Maar wat zijn dan de voordelen om emoties ruimte te geven op de werkvloer? Daar zijn er veel van te bedenken, ik licht er hier vier toe:
Vergroten werkgeluk
Medewerkers hebben er behoefte aan om niet alleen als medewerker (als middel), maar ook als mens gezien te worden. Ruimte geven aan emoties draagt hieraan bij. En als iemand zich gezien voelt, ervaart hij positieve emoties en ontstaat er verbinding. Belangrijke factoren die bijdragen aan werkgeluk.
Verlagen verzuimrisico
Mensen die langdurig stress ervaren, hebben een hoger verzuimrisico. Ruimte geven aan emoties op de werkvloer verlaagt de stress van het moeten onderdrukken van deze emoties en daarmee het verzuimrisico. Tevens verlaagt de verzuimbehoefte als mensen het gevoel hebben dat ze zichzelf mogen zijn. Wanneer privézaken bespreekbaar zijn, kan er al in een vroeg stadium naar oplossingen worden gezocht met minder impact op de inzetbaarheid.
Verhogen creativiteit
Wanneer medewerkers op de achtergrond voortdurend een censuurprogramma hebben meedraaien in hun hoofd dat filtert wat er wel en niet geuit mag worden, is de kans groot dat dat filter meer censureert dan alleen negatieve emoties. Hoeveel goede ideeën blijven onuitgesproken bij angst om ervoor bekritiseerd of uitgelachen te worden? Hoe vrijer iemand zich voelt, hoe meer creativiteit de ruimte krijgt.
Verbeteren werksfeer
Het klinkt misschien strijdig, maar ruimte geven aan emoties kan daadwerkelijk bijdragen aan een betere werksfeer doordat minder (onderhuidse) conflicten en spanningen ontstaan. Als ik weet dat jij het privé zwaar hebt, dan vat ik die snauw die je me gaf niet direct persoonlijk op, maar kan ik begrijpen dat het je even te veel werd en dat je lontje daarom wat korter is dan normaal. In plaats van terug te snauwen en daarmee een conflict te voeden, kan ik je dan vragen of je het allemaal nog redt en of je ergens hulp bij kunt gebruiken.
De medewerker als mens
Hoe schep je dan ruimte voor emoties op de werkvloer? Het begint met de erkenning dat elke medewerker ten eerste mens is en een leven heeft naast het werk. En dat het mens-zijn zich niet laat scheiden in werk en privé. Het is immers niet alleen zo dat iemand zijn privézaken mee naar het werk neemt, ook de werkzaken worden mee naar huis genomen. De positieve en de negatieve. Als je thuis komt, deel je toch met je partner hoe geweldig die doorbraak was? Of hoe vervelend dat beoordelingsgesprek verliep?
Waarom vinden we dan dat we mogen verwachten dat dit andersom niet gebeurt en blijft het delen van privé zaken vaak beperkt tot de leuke verhalen over het weekend en de vakanties? Wordt het niet eens tijd om eens kritisch te kijken naar die kunstmatige scheiding tussen werk en privé?
Emotionele veiligheid
Een belangrijke voorwaarde om ruimte voor emoties op de werkvloer te kunnen creëren is emotionele veiligheid. Uitbarstingen uitgezonderd, zal iemand zijn emoties in de regel pas tonen wanneer hij erop durft te vertrouwen dat dat veilig is om te doen. Dat hij er niet op aangekeken wordt en niet bang hoeft te zijn dat het (nu of later) tegen hem wordt gebruikt.
Een klimaat van emotionele veiligheid creëer je niet van vandaag op morgen. Je kunt immers niet zomaar besluiten dat er nu een veilig klimaat is en dat iedereen zonder represailles zijn of haar emoties op de werkvloer kan uiten. Zo’n klimaat bouw je, stapje voor stapje. En dat begint aan de top. Wanneer leidinggevenden durven te laten zien dat zij zelf ‘ook maar mens zijn’ en hun hele mens-zijn durven meebrengen naar het werk. Met al hun zorgen, onzekerheden en kwetsbaarheid. Dan ontstaat er voorzichtig ook ruimte voor anderen binnen de organisatie om ditzelfde te doen.
Wil je tips hoe je een veilig emotioneel klimaat kunt creëren in je organisatie? Wil je weten hoe je vaak voorkomende valkuilen in dit proces kunt vermijden? Neem dan gerust contact met me op.
Lees ook: