Vroeger had ik altijd het idee dat als ik hard werkte, ik succesvol zou worden en dat als ik eenmaal succesvol was, geluk daar dan het resultaat van zou zijn. Om me heen zie ik nog steeds veel mensen die op die manier denken en werken: eerst hard werken, dan gelukkig zijn.

Het risico van die benadering is dat we ons geluk steeds uitstellen. Het ‘mag’ pas als we iets bereikt hebben, of dit nu het binnenhalen van die opdracht is, of 5 kilo afvallen, of een promotie, of… Geluk wordt daarmee iets voorwaardelijks: als x bereikt is, dan ben ik gelukkig. En soms werkt dat. Maar hoe vaak neem je dan écht de tijd en ruimte om je succes te vieren en het bijbehorende geluk te ervaren?

Geluksuitstellers en werkstress

In onze veeleisende maatschappij hebben we bedacht dat stilstand achteruitgang is. Dus geen tijd om achterover te leunen en te genieten van ons succes; nee, aan de slag met de volgende uitdaging, op weg naar het volgende doel. En als dát bereikt is, ja, dan komt dat geluk. We zijn ware geluksuitstellers geworden.

En dat zat me dwars. Want dat maakt het leven er niet leuker op. Maakt werk er niet leuker op. Het is niet voor niets dat psychische klachten hard op weg zijn om volksziekte nr. 1 te worden. In arbeidsverzuim draagt werkstress voor 1/3 bij aan het verzuim. En dan hebben we het nog niet over andere (werkgerelateerde) psychische klachten.

In mijn loopbaan heb ik jarenlang gewerkt op gebied van verzuim en heb mijn aandachtsveld steeds verder verlegd naar preventie. Als de oorzaak van zoveel psychische klachten (grotendeels) in de werkomgeving ligt, dan ligt daar dus ook minstens een deel van de oplossing. En zo kwam ik op het pad van werkgeluk.

Werkgeluk als tegenwicht en bron van vitaliteit

Het klinkt als een inkoppertje: medewerkers die gelukkig zijn in hun werk zijn vitaler, verzuimen minder en leveren beter werk af. Gevalletje: ja duh. Toch? Er zijn zelfs steeds meer onderzoeken die dit inkoppertje van ons gezonde verstand ondersteunen. En toch zien we geluk meestal nog steeds als te behalen resultaat na hard werken, in plaats van daar juist primair op te focussen. Misschien ben je als werkgever bang om je mensen teveel te pamperen, daar worden ze immers maar lui van. Waarom zouden ze nog hard werken, als ze al gelukkig zijn? En van teveel pamperen worden ze maar veeleisend.

De neuropsychologische benadering

Het mooie is dat (werk)geluk juist niet lui maakt, of veeleisend. Eerder het tegenovergestelde. (Werk)geluk stimuleert juist. Diverse onderzoeken hebben aangetoond dat ons brein aanzienlijk beter functioneert wanneer het positief is ingesteld dan wanneer het negatief of neutraal (of gestresst!) is.*

Wanneer je geluk ervaart, kunnen namelijk 4 soorten “gelukshormonen” vrijkomen, die via het brein allemaal hun eigen positieve effect hebben op werksucces.

Endorfine komt vrij bij lichamelijke inspanning en langdurige prestaties en kennen we vooral als veroorzaker van de ‘runners high’. Het vergroot o.a. ons zelfvertrouwen.

Dopamine komt vrij als we plezier en genot ervaren. Dopamine verbetert cognitieve prestaties: het zet als het ware alle leercentra in het brein aan zodat informatie als een spons wordt opgezogen. Nieuwe informatie wordt beter georganiseerd en opgeslagen, waardoor we het ons langer en beter kunnen herinneren. Tegelijk maken we meer nieuwe neurale verbindingen aan, waardoor we sneller en creatiever denken. Dit zorgt ervoor dat ons probleemoplossend vermogen groeit, we beter zijn in complexe analyses en we niet alleen nieuwe werkwijzen zien, maar ze ook creëren. Onze visuele cortex verandert, zodat we letterlijk een breder beeld hebben.

Serotonine komt vrij als we blij en trots zijn. Het geeft energie en zorgt ervoor dat we meer verbinding met anderen willen aangaan, waardoor we beter gaan samenwerken. Het zorgt ook voor meer zelfvertrouwen.

Oxytocine komt vrij bij positief onderling contact, als we ons verbonden voelen met anderen, maar ook al als we elkaar aankijken. Het zorgt voor een groter gevoel van vertrouwen en veiligheid, waardoor we weerbaarder zijn tegen stress. We komen beter tot rust, waardoor we genoeg energie hebben voor topprestaties. Door de ervaring van verbondenheid vergroot oxytocine de hulpbereidheid, samenwerking en daarmee teamprestaties.

Geluk als bron van succes

Samengevat kun je zeggen dat als we ons gelukkig voelen:

• we kennis beter kunnen opslaan en onthouden, dus beter leren
• we in staat zijn tot complexere analyse
• we creatiever zijn, meer probleemoplossend vermogen hebben
• we meer denken in mogelijkheden, meer kansen zien
• we meer zelfvertrouwen hebben, waardoor we onszelf kunnen uitdagen
• we meer geneigd zijn tot samenwerken
• we meer geneigd zijn om elkaar te helpen
• we weerbaarder zijn tegen stress

Dit zijn allemaal zaken die aantoonbaar bijdragen aan succesvol functioneren. En die een grote impact hebben, want anders dan je wellicht zou denken, blijken IQ en vaardigheden namelijk maar voor 25% bij te dragen aan werksucces. De overige 75% bestaat uit drie factoren: het gevoel hebben dat wat jij doet belangrijk is en bijdraagt, de sociale verbinding die je op het werk en thuis ervaart, en weerbaarheid tegen ongezonde stress en benutten van positieve stress. En dan hebben we het dus weer over werkgeluk.

Werkgeluk als katalysator van werksucces en meer

Het interessante is dat werkgeluk niet alleen werksucces genereert, maar dat er een soort positieve spiraal ontstaat. Wanneer ik me gelukkig voel op mijn werk, ben ik creatiever en lever ik betere resultaten, daar kan ik vervolgens trots op zijn en dat leidt weer tot een gelukservaring die…. Wanneer ik me gelukkig voel op mijn werk, ben ik meer bereid om mijn collega’s te helpen waardoor zij succesvoller zijn en werkgeluk ervaren, wat mij ook weer een gelukservaring geeft (tenzij de organisatie de verkeerde beloningsprikkels hanteert en mij daarvoor afstraft – waarover meer in een volgend artikel) die…. Ook ben ik meer bereid tot samenwerking, waardoor we gezamenlijk betere resultaten behalen, meer verbinding ervaren en wellicht ook meer kunnen bijdragen aan een hoger doel wat weer meer werkgeluk geeft dat… Om maar een paar mechanismen te noemen.

Werkgeluk stimuleren

Het is dus juist heel goed en belangrijk om stil te staan bij werkgeluk en daar misschien zelfs wel mee te beginnen, als randvoorwaarde voor succes. Wil je in je organisatie ook profiteren van de positieve effecten van werkgeluk, dan is het dus belangrijk om aandacht te besteden aan zaken die de aanmaak van deze gelukshormonen stimuleren. Ik geef je per hormoon graag een paar voorbeelden:

Endorfine – stimulansen

• de waan van de dag kunnen overstijgen
• kunnen bijdragen aan een hoger doel
• gefocust kunnen werken aan een langere, complexere taak
• met collega’s hardlopen tijdens de lunchpauze

Dopamine – stimulansen

• karaoke tijdens de vrijdagmiddagborrel
• foto’s ophangen als reminder aan geweldige bedrijfsevents
• actieve pauzes: danspauzes, tafelvoetbal, tafeltennis
• niet-resultaatgerichte competitie bijv. pubquiz

Serotonine – stimulansen

• resultaat van het werk inzichtelijk maken en successen vieren
• erkenning en waardering uitspreken (liefst publiekelijk)
• vrijwilligerswerk stimuleren
• impact van het werk en de organisatie binnen en buiten organisatie delen

Oxytocine – stimulansen

• communicatie via persoonlijk contact (ipv e-mail) bevorderen
• persoonlijke items op bureaus (familiefoto’s, planten, memento’s, talentenkaart)
• meetings starten met een persoonlijk deelrondje: hoe zit je er bij vandaag?
• conflictcoaching: uitspreken van sluimerende wrijving en verbeteren verhoudingen

 

Zoals je ziet, hoeft het allemaal niet heel ingewikkeld te zijn om positieve effecten van werkgeluk te bereiken. Wel is het belangrijk dat de interventies die je doet, passen bij het doel dat je voor ogen hebt en bij de bedrijfscultuur en samen een consistent geheel vormen. Houd er rekening mee dat iedereen verschillende behoeften heeft. De een maakt bijvoorbeeld van nature al meer serotonine aan dan de ander, of dopamine. Dus niet iedereen zal aan dezelfde zaken behoefte hebben.

Ook de context van de organisatie of afdeling maakt uit. Op een salesafdeling zal door de aard van het werk al meer vanzelfsprekend dopamine en serotonine worden aangemaakt. Dan is het bijvoorbeeld wellicht zinvoller om interventies in te zetten die gericht zijn op stimulatie van oxytocine. Terwijl in teams die zeer intensief met elkaar samenwerken en waar veel verbondenheid is, wellicht juist meer activiteiten kunnen worden ingezet uit de dopaminelijst.

Het lijkt wel alchemie

Een beetje wel ja. In zoverre dat het vaak heel nauw komt met de juiste ingrediënten en de juiste hoeveelheden en verhoudingen. Maar als het dan eenmaal klopt…. tja, dan maak je goud!

Wil jij ook goud maken van je organisatie? Ik heb de tools voor je en help je er graag bij.

 

 

* Zie hiervoor o.a. de volgende boeken: Positivity – Barbara Fredrickson, The progress principle – Theresa Amabile & Steven Kramer, The happiness advantage – Shawn Achor